In 2013 is een boekje over de geschiedenis van de Lange Kerkdam in Wassenaar* verschenen. Deze dam was in oorsprong een dam die de buurtschap Den Deijl, gelegen aan de huidige Rijksstraatweg, met de Wassenaarse dorpskern verbindt. De eeuwenoude, drassige dam, loopt grotendeels langs de noord- grens van Park de Paauw. In de periode 1910-1935 verandert deze onbebouwde dam in een aantrekkelijke, groene allee, bebouwd met villaatjes en enkele/dubbele landhuizen. De start hier van rond 1910, valt samen met die van de ontwikkeling van Wassenaar als villadorp. Nader onderzoek bracht aan het licht dat architect Herman(us) Willem van Lindonk, met vijftien huisnummers op zijn naam, koploper is bij het ontwerpen en bebouwen (1925- 1930) van de Paauwzijde van de Lange Kerkdam.Toen bleek dat er weinig of niets bekend was over leven en werk van deze actieve, Wassenaarse architect werd de belangstelling van de samensteller gewekt. Herman van Lindonk woonde vanaf zijn huwelijk en vestiging als architect in 1920, tot aan zijn overlijden in 1984 aan de Lange Kerkdam.

Niet alleen aan de Lange Kerkdam, maar ook in nieuwe villaparken zoals De Paauw, Wassenaar Zuid/Nieuw Wassenaar, Groot Haesebroek, Wildrust en het plan Duinrell heeft Herman van Lindonk veel gebouwd. Verspreid in -en buiten- Wassenaar is eveneens een aantal van zijn ontwerpen uitgevoerd. In het bijzon- der zijn vooroorlogse bouw, verwant aan de Engelse landhuisstijl, kenmerkt zich door een eigen stijl, is beeldbepalend en werd en wordt nog steeds gewaardeerd. Na al die jaren geldt een “Van Lindonk huis” uit die tijd nog steeds als een begrip. Ze zijn vooral te vinden in Park de Paauw en villapark Nieuw Wassenaar, maar ook elders verspreid over de villawijken van het dorp. Opmerkingen van huidige bewoners van die “Van Lindonk panden” en teksten in makelaarsadvertenties waarin ze te koop worden aangeboden, zijn daarvan het bewijs. Zijn naoorlogse “kleinere, witte en sobere” bouwstijl is minder bekend, meer verspreid en zowel in als buiten Wassenaar uitgevoerd. In tegenstelling tot de eerdere Van Lindonk bouw komt het niet in ensembles voor.Terwijl er over meerdere architecten, die in Wassenaar actief zijn geweest, relatief veel bekend is en monografieën zijn gepubliceerd (onder andere Broese van Groenou, De Clercq,Wegerif) blijkt dit voor de Wassenaarse archi- tect Herman van Lindonk niet op te gaan.Toch is hij daar bijna 65 jaar woonachtig en meer dan 50 jaar als architect actief.

Dat is een bijzonder lange tijd. Recentelijk zijn meerdere Van Lindonk panden aangewezen als Wassenaars gemeentelijk  monument. Het betreft hier niet een of twee van zijn ontwerpen, maar eind 2013 is dat aantal gestegen tot acht uit een totaal van 115. Hiermee scoort hij als architect bijzonder hoog . Er staan ook een groot aantal Van Lindonk panden op het zogenaamde Ontwerp Paraplubestemmingsplan Cultureel Erfgoed van de gemeente Wassenaar. Doel hiervan is om panden die niet onder een monumenten bescherming vallen toch in zekere opzichten bescherming te bieden.  Dit zou kunnen duiden op een hernieuwde belangstelling en waardering voor Van Lindonk en zijn werk. Verder heeft hij, in Wassenaar alleen, een  hoog aantal bouwvergunningen (185) op zijn naam staan. Meer dan welke andere architect die actief is in de landhuis/villabouw uit die tijd. Dat raadsel en die kennelijke tegenstrijdigheid heeft geleid tot nader onderzoek naar Van Lindonk en zijn werk.  De uitkomst hiervan en een overzicht van zijn oeuvre zijn in het boek “Herman Willem van Lindonk, Leven en Werk” vastgelegd.

De samensteller van dit boek is geboren en getogen Wassenaarder en woont  al bijna 35 jaar aan de Lange Kerkdam. Met uitzicht op meerdere huizen van Van Lindonk, schuin tegenover het Sonnehuys waar Van Lindonk het grootste deel van zijn leven heeft gewoond en gewerkt. Als scholier werd er dagelijks door  de Prinses Marielaan, ook een laan waar Van Lindonk zo duidelijk zijn stempel op heeft gezet, van en naar het Rijnlands Lyceum gefietst. Deze combinatie van waardering voor zijn werk, nieuwsgierigheid en verbazing, waarom juist deze architect zo lang onderbelicht is gebleven, zijn mede aanleiding tot  het starten van dit onderzoek.

Drs. Carla de Glopper,  gemeentearchivaris van Wassenaar/Voorschoten en Oegstgeest,  verdient speciale vermelding en dank voor haar inbreng en steun bij  dit onderzoek. Dat geldt ook voor drs. Carla Scheffer bij uitstek deskundige over bouwen en monumenten in Wassenaar, Voorschoten en elders. Diverse voormalige en huidige bewoners/eigenaren van Van Lindonk panden, de kleinkinderen van Van Lindonk, mensen die voor of met hem hebben gewerkt, buren, bekenden en een enkel ander familielid, hebben herinneringen opgehaald, verhalen verteld en belangeloos materiaal ter beschikking gesteld. In aantal niet zo veel, maar heel bruikbaar voor een betere kennis en begrip. Diverse instellingen, (architectuur) deskundigen, lokale, regionale, kerkelijke  en nationale archieven, bibliotheken en  gemeenten waar Van Lindonk ontwerpen op papier en uitgevoerd zijn aangetroffen, hebben eveneens bijgedragen aan dit onderzoek. Ir. Leo Derks, architectuur fotograaf, heeft de lay-out van het boek en het merendeel van de fotografie verzorgd. Deze tweede samenwerking is opnieuw als heel plezierig ervaren.

* “De Lange Kerkdam, een dijk van een dam”, Peter Ten Arve, 2013 (eigen uitgave)

   fotografie: Leo Derks